در این نوشتار می خواهیم بررسی کنیم که آیا بیت کوین یک ترفند پانزی می باشد یا نه؟ قبل از آن ابتدا باید ببینیم خود ترفند پانزی به چه معنا می باشد و سپس بررسی کنیم که آیا مکانیزم بیت کوین با ترفندهای پانزی مطابقت دارد یا نه؟

ترفند پانزی (پونزی) چیست؟

اسم ترفند پانزی از نام آقای چارلز پانزی Charles Ponzi گرفته شده است. چارلز پانزی یک به ظاهر بازرگان آمریکایی بود. سیستمی که به نام ترفند پونزی مشهور شده است اختراع او می باشد و در این سیستم که یک نوع کلاهبرداری می باشد، از افراد درخواست می شود تا در کاری سرمایه گذاری کنند و با وسوسه سود بالا آنها را به طمع می اندازند. در این سیستم سودهایی که به سرمایه گذاران پرداخت می شود بیشتر از میزان سود واقعی سیستم می باشد می باشد در واقع منبع تامین این سودها، سرمایه گذاران بعدی می باشند. این سیستم معمولا بعد از مدتی به واسطه عوامل قانونی کشورها شناسایی می شود و با گردانندگان آنها به عنوان مجرم برخورد می شود.

البته حتی اگر قانون هم متوجه تخلف آنها نشود به مرور زمان خود سیستم خودش را نابود می کند. از آنجا که این سیستم برای پرداخت سود سرمایه گذاران اولیه نیاز به سرمایه گذاران جدید دارد، این چرخه باید مدام تکرار شود تا افراد بتوانند سود دریافت کنند. به محض اینکه میزان سرمایه گذاریهای جدید کاهش پیدا کند، سیستم دچار مشکل نقدینگی شده و از هم می پاشد. در این وسط تعدادی هستند که سودهای کلانی عایدشان شده است و تعداد خیلی بیشتری هستند که متضرر شده اند و سرمایه خود را باخته اند.

نمونه ای از این سیستم که در همین چند سال اخیر در ایران هم رواج داشت، شرکتهای هرمی مثل گلد کوئیست می باشد. در واقع شرکت های هرمی همگی از ترفند پانزی برای جذب سرمایه گذارهای جدید و تکرار این چرخه استفاده می کنند، برای همین هم هست که افراد برای به سود رسیدن باید نفراتی را معرفی کنند.

آیا بیت کوین، ترفند پونزی است؟

در نگاه اول، شکل و شمایل بیت کوین به ترفند پونزی نمی خورد، چرا که سازندگان آن در ظاهر سودی از این معاملات عایدشان نمی شود و حتی مخترعین اصلی آن نیز در گمنامی به سر می برند. اما با کمی بررسی عمیق تر متوجه خواهیم شد که این سیستم هم به نوعی می تواند یک کلاهبرداری از نوع پانزی باشد. البته شاید هم در آینده به اسم ترفند بیت کوینی مشهور شود، چرا که ویژگیها و ساختارهای خاص خودش را دارد. معنی این حرف چیست، آیا بنده می خواهم بگویم که بیت کوین یک کلاهبرداری است؟ بله دقیقا چنین منظوری دارم. هر چه در ساختارهای بیت کوین و مکانیزم ایجاد و توسعه آن دقیقتر می شویم، متوجه می شویم که مخترعان اولیه آن سود بسیار کلانی را با وعده ایجاد یک ارز جهانی کسب کرده اند. در واقع آنها موفق شده اند، اعداد و ارقامی را که هیچ ارزش مادی نداشتند مورد پذیرش عمومی قرار بدهند و بدین وسیله میلیونها از آن اعداد و ارقام را که در همان ابتدا برای خود برداشته بودند، به پول نقد آنهم در مبالغ سنگین تبدیل کنند. تفاوت عمده کلاهبرداری از نوع بیت کوینی با کلاهبرداری از نوع پونزی در اینست که در ترفند پونزی به مرور این کلاهبرداریها صورت می پذیرد، اما در این روش شما همان ابتدا سهم زیادی از یک چیز کاملا بی ارزش و بدون پشتوانه برای خودتان بر می دارید و سپس در طول زمان تلاش می کنید تا آن چیز بی ارزش دارای ارزش شود. حالا به راحتی شما میلیاردر می شوید.

دقیقا به همین دلیل است که در یکسال گذشته بیش از 1500 نوع ارز دیجیتالی رمزنگاری شده جدید مشابه بیت کوین با اسامی مختلف تولید شده اند. چون وقتی یک شخص یا گروهی از هیچ چی میلیاردر شود، بقیه نیز بیکار نخواهند نشست و سعی خواهند کرد تا از این موضوع الگوبرداری کنند، شاید که ارزهای دیجیتالی آنها هم مورد اقبال مردم قرار بگیرد و آنها هم میلیاردر شوند.

اگر بیت کوین کلاهبرداری است، چرا اینهمه از آن حمایت می شود؟

اول باید دید حامیان بیت کوین چه کسانی هستند؟ حامیان اصلی بیت کوین در سراسر جهان اشخاص یا سازمانهایی هستند که از آن ذینفع شده اند. آنها با علم به این موضوع که این واحد پولی در واقع هیچ پولی نیست، و صرفا یک عدد و رقم ثبت شده ای در یکسری کامپیوتر می باشد، هنگامیکه این ارز همچنان ارزش ریالی پایینی داشت شروع به خرید آن کرده اند و سپس خودشان هم با استفاده از رسانه ها و قدرت تبلیغاتی که داشته اند شروع به بازار گرمی کرده اند و منجر به افزایش قیمت نجومی آن شده اند. شاید سودی که این دسته دوم از این بازی برده اند به مراتب بسیار بیشتر از سود دسته اول باشد.

اگر بیت کوین کلاهبرداری است، چرا آن را موشکافی می کنید؟

یک چیزی را در این وسط نباید فراموش کرد. بیت کوین علی رغم که خودش صد در صد یک کلاهبرداری آشکار می باشد، اما مزایای فراوانی دارد و یک کار کاملا دانش محور می باشد. تکنولوژی بلاک چین که توسط بیت کوین مورد استفاده قرار گرفت. مفهوم ارزهای رمز نگاری شده که توسط بیت کوین مطرح شد. ایده یک پول جهانی بدون واسطه دولتها و با مرکزیت مردم و ...

همه و همه مزایایی هستند که نمی شود آنها را نادیده گرفت و برای همین هم جا دارد تا روی تک تک آنها عمیق شویم. قطعا در آینده نه چندان دور می توان با اصلاح این مسائل و برطرف کردن یک سری مشکلات ریشه ای بیت کوین که مهمترینش بدون پشتوانه بودن این ارز می باشد، به یک چیزی مشابه آن رسید که مبادلات در سراسر جهان را برای مردم تسهیل کند. اساسا ایده ارز دیجیتالی رمز نگاری شده ایده خیلی خوب و ارزشمندی می باشد که می تواند آینده دنیا و آینده مبادلات مالی را متحول کند.