آموزش زبان ++C : مروری بر عملگرها (Operators)

باز نگری عبارات

در درس های پیشین در مورد ساختار یک برنامه در زبان ++C صحبت کردیم و یک عبارت (expression) را اینگونه تعریف کردیم : "یک نهاد ریاضی که به یک مقدار ارزیابی می شود". با این حال واژه نهاد ریاضی (mathematical entity) تا حدودی مبهم است. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم، یک عبارت (expression) ترکیبی از لیترال ها (literals)، متغیرها (variables)، توابع (functions) و عملگرها (operators) می باشد که در نهایت به یک مقدار ارزیابی می شوند.

لیترال ها (Literals)

یک لیترال (literal) یک مقدار ثابت است که مستقیماً داخل کد وارد می شود، مانند 5 یا 3.14159 ، به این گونه موارد اصلاحاً هارد کد (hardcode) گفته می شود. لیترال ها همیشه به خودشان ارزیابی می شوند. در اینجا مثالی آورده ایم که از لیترال ها (literals) استفاده شده است :

#include "iostream"



int main()

{

	int x = 2;  // x is a variable, 2 is a literal

	std::cout << 3 + 4; // 3 + 4 is an expression, 3 and 4 are literals

	std::cout << "Hello, world!"; // "Hello, world" is a literal too



	std::cin.get();

	return 0;

}

لیترال ها، متغیرها و فراخوانی توابعی که مقداری را باز می گردانند، همگی با عنوان عملوند (operands) شناخته می شوند. عملوندها (operands) داده هایی را که عبارات با آن کار می کنند، فراهم می آورند. لیترال ها به خودشان ارزیابی می شوند. متغیرها به مقداری که در خود نگه داری می کنند، ارزیابی می شوند. توابع با توجه به نوع خروجی شان مقداری را تولید می کنند و به آن مقدار ارزیابی می شوند (مگر اینکه نوع خروجی تابع void باشد و مقداری را باز نگرداند).

عملگرها (Operators)

آخرین تکه از پازل عبارات، عملگرها (Operators) می باشند. عملگرها (Operators) به عبارات می گویند که تا چگونه یک یا چند عملوند (operands) را با یکدیگر ترکیب کرده و نتایج جدیدی را تولید کنند. برای مثال در عبارت 4 + 3 علامت + یه عملگر می باشد. عملگر + به کامپایلر می گوید تا چگونه مقادیر 3 و 4 را با هم ترکیب کند تا مقدار جدیدی را (7) تولید کند.

شما احتمالاً با عملگرهای استاندارد ریاضی تا کنون آشنا شده اید، چرا که در ریاضیات کاربرد گسترده ای دارند. عملگرهایی همچون عملگر جمع (+)، عملگر تفریق (-)، عملگر ضرب (*) و عملگر تقسیم (/). عملگر انتساب (=) نیز یکی دیگر از عملگرها می باشد. بعضی عملگرها بیش از یک نماد دارند، مثل عملگر برابری (==)، که به ما امکان می دهد تا دو مقدار را از نظر برابر بودن با یکدیگر، با هم مقایسه کنیم.

نکته : یکی از اشتباهات رایج در بین برنامه نویسان تازه کار اینست که عملگر انتساب (=) را با عملگر برابری (==) اشتباه می کنند. عملگر انتساب (=) به منظور نسبت دادن یک مقدار به یک متغیر مورد استفاده قرار می گیرد. در مقابل، عملگر برابری (==) برای بررسی اینکه دو عملوند (operands) با هم یکسان هستند یا خیر، مورد استفاده قرار می گیرد. در مورد عملگر برابری (equality) در آینده و طی همین دوره آموزشی بیشتر صحبت خواهیم کرد.

عملگرها (Operators) سه نوع دارند :

عملگرهای یگانی (Unary) : این عملگرها روی یک عملوند کار می کند. یک مثال از عملگرهای یگانی، عملگر - می باشد. در عبارت 5- ، عملگر تنها بر روی یک عملوند (در اینجا عملوند ما 5 است) اعمال می شود تا مقدار (5-) را تولید کند.
عملگرهای دوتایی (Binary) : عملگرهای دوتایی بر روی دو عملوند اجرا می شوند (که به چپ و راست شناخته می شوند). یک مثال از عملگرهایی دوتایی، عملگر + می باشد. در عبارت 4 + 3 ، عملگر مربوطه بر روی دو عملوندی که در سمت راست و چپ عملگر قرار دارند، به کار می رود و نتیجه 7 را تولید می کند.
عملگرهایی سه تایی (Ternary) : عملگرهای سه تایی بر روی سه عملوند کار می کند. در زبان ++C فقط یک نوع عملگر سه تایی داریم که آن را هم در درس های آینده مورد پوشش قرار می دهیم.

همچنین توجه داشته باشید که برخی عملگرها بیش از یک معنا دارند. برای مثال، عملگر - در دو زمینه کاربرد دارد. در شکل یگانی (unary) آن به عنوان علامت منفی در اعداد کاربرد دارد (برای مثال تبدیل عدد 5 به -5 یا برعکس آن). در شکل دوتایی (binary) آن، برای انجام محاسبه تفریق در ریاضی مورد استفاده قرار می گیرد (برای مثال 3 - 4).