در آموزشهای قبلی دیدیم که چگونه شرکت آموزشی راه نو، در هنگام ثبت رویدادهای مالی مربوط به فروش کالا، بهای تمام شده کالاها را بروز رسانی می کرد. در این آموزش با روشهای محاسبه بهای تمام شده کالا بیشتر آشنا خواهیم شد.

روشهای تعیین بهای تمام شده موجودی کالا

اگر در طول یک دوره مالی قیمتهای خرید کالا ثابت بمانند، محاسبه بهای تمام شده کالاها، کار بسیار آسانی می باشد، اما در واقعیت هرگز اینطور نیست و قیمتها معمولا تغییر می کنند، مخصوصا در کشورهایی مثل ایران که مدام تورم بیشتر می شود، قیمت کالاها همواره در حال افزایش می باشد. مثلا اگر یک بسته کاغذ A4 را در فروردین ماه به قیمت 8 هزار تومان می خریدید، ممکن است در اردیبهشت ماه قیمت آن 9 هزار تومان شود و در خرداد ماه قیمت آن 11 هزار تومان شود. برای حل این مساله، اصول استاندارد حسابداری 4 روش را برای محاسبه بهای تمام شده کالاها معرفی کرده است و استفاده از آنها را مجاز دانسته است. این 4 روش بشرح زیر می باشند :

1. شناسایی ویژه
   
2. میانگین موزون
   
3. اولین صادره از اولین وارده (فایفو)
   
4. اولین صادره از آخرین وارده (لایفو)
   

هر کسب و کاری می تواند یکی از روشهای بالا را انتخاب کند و با آن روش به حسابداری بهای تمام شده کالاهایش بپردازد.

روش شناسایی ویژه

از این روش معمولا در کسب و کارهایی استفاده می شود که کالاهای گرانقیمت می فروشند، مانند فروشندگان هواپیما، کشتی، خودرو، جواهرات و ... . در این روش برای هر کالا دقیقا مشخص می کنند که قیمت خرید آن یک کالا چقدر بوده است، مثلا بهای تمام شده 1 خودرو مشخص چقدر بوده است، یا بهای تمام شده 1 هواپیمای مشخص چقدر بوده است، و یا بهای تمام شده یک سرویس دستبند طلا دقیقا چقدر بوده است.

در این روش همانطور که از اسمش هم پیداست هر کالا را بصورت خاص و ویژه مورد شناسایی قرار می دهند و سوابق بهای تمام شده آن را دقیقا ثبت و ضبط می کنند. این روش هر چند دقیقترین روش محاسبه بهای تمام شده کالاها می باشد، اما در همه کسب و کارها قابل استفاده نمی باشد. کسب و کارهایی که کالاهایی با ویژگیهای مشترک داشته باشند و بصورت کیلویی، گالنی، جعبه ای و ... خرید و فروش می کنند نمی توانند تک تک کالاها را مورد شناسایی ویژه قرار دهند. همچنین خرده فروشیهایی که از یک کالا به تعداد زیاد در طول روز خرید و فروش دارند، برایشان مقرون به صرفه نیست که سوابق تک تک کالاها را مورد شناسایی ویژه قرار دهند.

روش میانگین موزون

در این روش با یک فرمولی که در ادامه با آن آشنا خواهید شد، نوسانات بهای تمام شده یک کالا در طول یک دوره مالی را میانگین گیری می کنند و آن میانگین را ملاک بهای تمام شده کالا قرار می دهند. این روش بهای تمام شده را بصورت تخمینی محاسبه می کند و در واقع با روش میانگین موزون نمی توان ارزش واقعی یک واحد کالا را دقیقا مشخص کرد.

فرمول محاسبه بهای تمام شده کالا در روش میانگین موزون :

موجودی اول دوره کالا بعلاوه خرید طی دوره ، تقسیم بر تعداد کالاها

روش اولین صادره از اولین وارده (فایفو)

در این روش فرض می شود که کالاهایی که اول خریداری شده اند، قبل از بقیه کالاها به فروش رسیده اند. استفاده از این روش مستلزم اینست که سوابق خرید و فروش کالاها بصورت دقیق محاسبه شود. برای همین است که این روش را اولین صادره از اولین وارده نامیده اند. در این روش مفروض بر اینست که موجودی پایان دوره متشکل از خریدهای آخر می باشد.

روش اولین صادره از آخرین وارده (لایفو)

در این روش فرض می شود که کالاهایی که آخر خریداری شده اند، قبل از بقیه کالاها به فروش رسیده اند. این روش برعکس روش فایفو می باشد. در این روش مفروض بر اینست که موجودی پایان دوره متشکل از خریدهای اول می باشد.

---

آموزش قبلی : 26. آموزش کاربردی حسابداری با نرم افزار. برگشتیهای فروش و تخفیفات

---

آموزش بعدی : 28. آموزش کاربردی حسابداری با نرم افزار. مقدمه ای برای شروع دوره متوسطه