دوران كودكی نقشی تعیین کننده در زندگی و آینده هر فرد بر جای می‌گذارد. در واقع پایه‌های شخصیت ما در کودکی شکل می‌گیرد به همین دلیل روانشناسی کودک از اهمیت بالایی برخورداراست.


سعدی شیرازی در این شعر زیبا می فرمایند:


اصل بد نیکو نگردد چون که بنیادش بد است
تربیت نا اهلان چون گردکان بر گنبد است
مایه اصل و نسب در گردش دوران زر است
دائما خون میخورد تیغی که صاحب جوهر است
:معنی شعر ذات بد نیکو نگردد ز آنکه بنیادش بد است به این صورت است
اگر کسی ذات خوبی نداشته باشد، هر چقدر هم به او محبت کنی هرگز جوابی نمی گیری. هیچ حرف محبت آمیزی در آدم بد ذات اثر ندارد و هیچ جوره نمی توان او را به راه راست هدایت کرد. هیچوقت نمی توانید از آدم بدذات انتظار محبت و مهربانی داشته باشید.
روانشناسی کودک، این امکان را برای والدین فراهم می‌کند بهترین شیوه فرزند پروری را به کار گیرند تا نیازهای کودک خود را بشناسند، متناسب با سطح توانایی‌های شناختی کودک با او تعامل داشته باشند، به منظور تربيت بهتر کودک و کمک به رشد و بالندگی او در آینده راهنمایی‌های مشاوره روانشناسی کودک بسيار راهگشا و حیاتی است.

روانشناسی بالینی کودک و نوجوان چیست؟

یکی از شاخه‌های روانشناسی است که به بررسی دقیق و علمی کودک و همچنین نیازهای او می‌پردازد. روانشناسی کودک به والدین کمک می‌کند تا به موثرترین شیوه‌های رشد از جمله بهترین سبک فرزندپروری دست یابند و بتوانند به دنیای کودکانه فرزند خود وارد شوند و ارتباط موثرتری با او برقرار نمایند. تعاملات کودک با والدین در شکل گیری سبک دلبستگی ایمن کودکان نیز تاثیر می‌گذارد. سبک دلبستگی نقش تعیین کننده در روابط اجتماعی آینده کودک، سازگاری او، توانایی اعتماد کردن به دیگران و داشتن نگرش مثبت به جهان بازی می‌کند.
علاوه بر این روانشناسی کودک، فرآیند رشد مهارت‌های جسمانی و پیشرفت حرکتی، رشد عاطفی و پیشرفت پروسه اجتماعی شدن کودک را مورد بررسی قرار می‌دهد. به دلیل اهمیتی که دوران کودکی در شکل گیری شخصیت انسان دارد، روانشناسی کودک بسیار حائز اهمیت است. کودکی از مهم‌ترین و تاثیر گذارترین دوره‌های زندگی هر فردی است.
در واقع شالوده و اساس شخصیت در بزرگسالی، بر اساس تجارب و یادگیری‌های است که در کودکی کسب کردید. به همین دلیل آگاهی والدین در مورد اصول روانشناسی کودک بسیار حائز اهمیت است.

ضرورت و اهمیت روانشناسی کودک و نوجوان

اگرچه کودک بسیار کنجکاو و عاشق یادگیری است؛ ولی این فرآیندی طولانی می‌باشد و هر مرحله رشدی، کودک با چالش‌هایی روبرو می‌شود که توانایی‌های مختلفی را می‌طلبد. به همین دلیل نقش والدین در شکل گیری توانایی‌های شناختی و جسمانی کودک بسیار پررنگ است. با توجه به اینکه کودک در سال‌های اولیه زندگی بسیار ناتوان است، نیازمند مراقبت‌های والدین می‌باشد. در واقع طولانی بودن زمان یادگیری مهارت‌های اولیه کودک پیش زمینه‌ای برای الزام یادگیری مهارت‌های فرزندپروری والدین است چرا که شما نقش تعیین کننده‌ای در سرنوشت و آینده کودک خود ایفا می‌کنید به همین دلیل روانشناسی کودک امروزه بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
روانشناسی کودک، یادآور این موضوع است که والدین بایستی به سلامتی روانی کودک خود اهمیت دهند و همان طور که جسم او را تغذیه می‌کنند، شرایطی را برای او فراهم کنند تا بتواند از لحاظ روحی و روانی نیز شکوفا شود و استعدادهایش تجلی یابند. مشاوره تربیت کودک، با بررسی عوامل موثر در رشد کودک، به شما کمک می‌کند تا با کاهش ریسک فاکتورهایی که باعث بروز مشکلات روانی و عاطفی در فرزندتان می‌شود، او را در برابر اختلالات روانی واکسینه کنید.

روش تربیتی کودک

1. تربیت کودک؛ یعنی شکوفا کردن استعدادها و برآوردن نیازهای او .
   
2. نیازهای کودک فقط خوراک و پوشاک و محبت و ... نیست و استعدادهای او خواندن و نوشتن و انباشتن حافظه نیست .
   

کودک همچنان که استعداد نتیجه گیری ، فکر و اندازه گیری و سنجش ، عقل و انتخاب و اراده و وجدان دارد لذا نیاز به امنیت و یقین و استقلال و اعتراف هم دارد .
کودک هم مغز دارد و هم قلب ، از این رو ، هم روشنفکری می خواهد و هم روشندلی .
کودک وقتی که احتیاج دارد بازی می کند یا فریاد می زند و انسان هنگامی که نیاز دارد ، از غار خویش بیرون می آید .
کودک برای رسیدن به یک توپ ، به یک عروسک ، به یک هدف حرکت می کند و سر پا می ایستد و راه می افتد و می کوشد و در این کوشش ها از استعدادهای خود کمک می گیرد .
باید یادآور شویم که احتیاج ها و سختی ها هستند که انسان را عمیق می کنند و به نبوغ می رسانند ، هدف ها و خواسته ها هستند که انسان ها را پیش می رانند و استعدادهایش را بیرون می ریزند . والدین باید کودک را در زمینه هایی بگذارند که احتیاج ها را حس کند و بارور شود و در این مسیر باید چشم کودک را باز کنند و هدف ها را نشانش دهند تا کودک ببیند و راه بیفتد .
کسی که می خواهد کودک را به هدفی ، مکتبی ، به عقیده ای پای بند سازد ، نباید این ها را به او تزریق کند و یا تحمیل کند و با جایزه ها و کف زدن ها او را حرکت بدهد و با شعارها او را داغ کند .
نباید کودک را سنتی بار بیاورد ؛ چون این سنت ها در دوران بلوغ گرفتار ضد سنت ها می شوند و کنار می روند .
ما می بینیم آنها که در خانواده مذهبی و در دامان روحانی تربیت شده اند مادامی که در محیط سنتی بوده اند با همان سنت ها مأنوس بوده اند و فعال و جدی و اگر از این محیط بیرون نمی رفتند شاید تا آخر عمر هم معتقد و جدی بار می آمدند ، اما این افراد هنگامی که به محیط های باز و آزاد می رسند و با ضد سنت ها روبه رو می شوند ، ناچار از گذشته خود می برند و به نفرت و انزجار پیوند می زنند .
همچنین در روستا تا هنگامی که در همان محیط است یک روستایی می ماند ، با تعلیمات دینی آنجا آشناست و سخت پای بند و متعصب و سنتی ، اما همین که به شهر می آید و گرفتار تضاد می شود ، از هر قرتی و جنتلمن و غرب زده ای ، قرتی تر و جنتلمن تر و غرب زده تر خواهد بود .
این تحقیقات به ما نشان می دهد که در جامعه های آزاد و برخوردار از تضاد نمی توان افراد را سنتی بار آورد ، گرچه در جامعه های بسته مثل جامعه های دویست سال پیش و با جامعه های سانسوری همانند جوامع کمونیستی، بتوان افراد را با سنت ها بار آورد و پیش برد .
همین است که فرزند آنهایی که مذهبی نبوده اند هنگامی که به مذهب می رسند با شور و شوق عجیبی پیش می تازند و تا سر حد جان می ایستند و چه ها که نمی کنند و از چه ها که نمی گذرند .
به خاطر این تهدیدها باید در روش تربیتی امروزی خود بیش تر تأمل کنیم و تجدیدنظر نماییم .
هنگامی که کودک خصیت داشته باشد تقلید نمی کند و تحت تأثیر هر حرف و هر مکتبی و هر عقیده ای قرار نمی گیرد و هر راهی او را به خود نمی کشد و هر سنتی او را در خود هضم نمی کند .
او در برابر هر مسأله ، چرایی دارد و در برابر هر عقیده ، سنگری . او بر دریچه ی قلبش نمی گذارد چیزی آن را اشغال کند و چیزی آن را پر کند و چیزی او را از خودش بگیرد .
حریت و آزاد منشی کودک را می سازد تا اگر روزی به اشتباهی پی برد ، پی گیری نکند و لجاجت نورزد و عقیده ای را بر عقیده ای ترجیح ندهد مگر هنگامی که از رجحان و امتیازی برخوردار باشد .