مرحله بلوغ در زندگی انسان یکی از بحرانی ترین دوره های اوست. هنگامی که بلوغ زودتر از زمان خود بروز و ظهور پیدا می کند ، شخص دچار سردرگمی و عوارض جبران ناپذیری می شود. بلوغ مرحله ای از رشد است که برای همه ی نوجوانان ، اعم از دختر و پسر، خواه ناخواه حاصل می گردد. عوامل بلوغ زودرس جنسی در افراد می توان به عوامل ژنتیک، فیزیولوژیک، جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و محیطی اشاره نمود. بلوغ شامل رشد سریع استخوان ها و ماهیچه ها، تغییر در شکل و اندازه بدن و توسعه توانایی بدن برای تولید مثل است. عوامل دیگری نیز تأثیرگذارند اما عوامل مذکور عوامل کلی و مهم در بلوغ زودرس می باشند.


در جامعه ما معمولاً بلوغ دختران در سنین 14 و پسران حدود 16 سالگی است؛ که حدود یک تا دو سال هم ممکن است تقدیم و تأخیر داشته باشد. شروع بلوغ به طور معمول توسط هیپوتالاموس شروع می شود. این ناحیه از مغز به غده هیپوفیز (غده‌ای به اندازه نخود در نزدیکی مغز) سیگنال هایی مبنی بر آزاد کردن هورمون های جنسی را می فرستد و هورمون های جنسی در تخمدان دختران و در بیضه پسران با مقدار بیشتری ترشح می شوند. طبیعتاً در مناطق گرمسیر تاریخ ظهور آن پیش تر و در مناطق سردسیر اندکی دیرتر است. فرد در ابتلا به بلوغ زودرس جنسی نقش چندانی ندارد و عوامل و شرایط نامساعد خانوادگی و اجتماعی است که آن رابوجود می آورد.

بلوغ زودرس چیست؟

بلوغ زودرس زمانی است که بدن کودک خیلی زود به بدن بزرگسالان تبدیل می شود، وقتی بلوغ قبل از 8 سالگی در دختران و قبل از 10 سالگی در پسران شروع شود، بلوغ زودرس محسوب می شود. علت بلوغ زودرس را اغلب نمی توان یافت. به ندرت، شرایط خاصی مانند عفونت ها، اختلالات هورمونی، تومورها، ناهنجاری های مغزی یا صدمات ممکن است باعث بلوغ زودرس شود. بطور کلی زودرسی بلوغ معمولاً در کسانی بوجود می آید که از نظر جثه و رشد اعضای بدن، مخصوصاً اعضای تناسلی و قد، از همسالان خود جلوتر هستند.

بلوغ زودرس

عارضه ناگواری برای کودکان اعم از پسر یا دختر است؛ کودکان پیش از اینکه به سن عقلی لایق خود برسند دچار این عارضه می شوند که آثارش می تواند تغییر وضع چهره و قیافه ، عدم رشد قامت و یا بهتر بگوییم متوقف شدن قد است؛ میزان ترشح غدد فوق کلیه در این امر بسیار موثر است.
کودکانی که دچار عارضه بلوغ زودرس می شوند ؛ در سنن و قامت کودکی هستند اما در قسمت های بدن و در زیر بغل و در چهره مو در می آورند، وزن اضافه می کنند و در پسران خردسال سیبیل پیدا می شود و صفات ثانویه بر آنان پدید می آید. طوری که کودک در خردسالی چهره بزرگسال پیدا می کند، وضع عمومی خواب کودک تغییر می کند و ناراحتی درونی در کودک پدید می آید به گونه ای که گاهی سلسله تب های شدید و استفراغ در کودک بوجود می آید. در دختران پستان ها رشد می کند و کودک صفات یک بالغ را پیدا می کند.
ابتلا به چاقی یکی از عوامل مهم بلوغ زودرس در کودکان است. پس تا جایی که می توانید از خوردن چیپس و پف و فست فود کودکان جلوگیری کنید. هرچه سلول‌های چربی در بدن بیشتر باشد هورمون لپتین بیشتری درساختار بدن ترشح می شود و لپتین نقش مهمی در تنظیم اشتها و ترشح هرمون های تولید مثل دارد.
والدین باید مراقب استفاده کودکان از فضای مجازی باشند و حتماً قفل کودک را فعال کنند.
گاهی والدین شوخی های زناشویی زننده ای در مقابل چشمان کودکان انجام می دهند، کودکان می بینند و آن را در ذهن خود ضبط می کنند.
بسیاری از والدین اجازه می دهند کودکان شب را بدون آنها در جایی بمانند ، مخصوصاً جاییکه کودک بزرگتر از کودکشان دارند، فراموش نکنید خیلی از جرقه ها از آنجا شروع شده است.
والدین باید مراقب صدای روابط زناشویی خود باشند، کودکان در سنین 6 سال به بعد کنجکاو می شوند و خود را به خواب می زنند تا بدانند بعد از خوابیدن آنها چه اتفاقی می افتد.

عوارض بلوغ زودرس

بلوغ زودرس می تواند از جنبه های متفاوتی کودکان و نوجونان را تحت تأثیر قرار دهد. مهم‌ترین عارضه بلوغ زودرس در کودکان کوتاهی قد در بزرگسالی است. پس از پایان بلوغ، رشد قدی متوقف می‌شود. از آنجا که بلوغ زودرس زودتر از بلوغ طبیعی به پایان می‌رسد، رشد کودکانی که زودتر از موعد به بلوغ می رسند در سنین پایین‌تری متوقف می‌شود و در نتیجه ممکن است قد کوتاه‌تری نسبت به همسالان خود در بزرگسالی داشته باشند.
از جنبه‌های جسمی و فیزیکی که بگذریم به عوارض روحی و روانی بلوغ زودرس در کودکان می رسیم. فرایند بلوغ به خودی خود فرایندی همراه با استرس و چالش‌های گوناگون است که بسیاری از آنها ناشی از برهم خوردن تعادل هورمونی در بدن افراد است، وقتی که این فرایند استرس زا و پرچالش در سنین پایین تر برای کودکان رخ دهد قطعاً مواجهه با این وضعیت پرتنش برای آنها سخت تر خواهد بود به عنوان مثال قاعدگی زودرس برای دختران و بزرگ شدن سینه ها در مقایسه با همسالان و دوستان و اطرافیان می تواند دختر را در محیط اجتماعی و مدرسه منزوی کند و موجب مورد تمسخر قرار گرفتن او از جانب اطرافیان شود.
پرخاشگری پسران و بدخلق و عصبی مزاج شدن دختران در حین بلوغ زودرس می‌تواند آنها را در محیط خانواده نیز منزوی و طرد شده قرار دهد که والدین باید به صورت آگاهانه این چالش‌ها را مدیریت نمایند.