پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از شاخص های بسیار مهم در ارزشیابی آموزش و پرورش است و در واقع تمام کوششها در این نظام تلاش برای جامعه عمل پوشاندن بدین امر تلقی می شود. جایگاه آموزش و پرورش در زندگی انسان قابل انکار نیست، معلمین نقش اساسی در فرایند آموزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را دارند. تحقیقات نشان می دهد که سهم معلم در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان حائز اهمیت می باشد.


بدون شک در دنیای پیشرفته امروزی ؛ یکی از علائم موفقیت افراد ، پیشرفت تحصیلی می باشد که بدون آن توسعه و ترقی هیچ کشوری امکان پذیر نخواهد بود. پیشرفت علمی زمانی حاصل می شود که افراد خلاق تربیت شده باشند.


محققین عوامل مختلفی را در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دخیل دانسته اند. باتوجه به تفاوت های فرهنگی ، نگرش مردم به تحصیلات ، سطح درامد والدین و غیره ، همه از عواملی هستند که به طور اخص در یک جامعه بر شکست یا موفقیت تحصیلی تأثیر می گذارند. افت تحصیلی یکی از نگرانی های خانواده ها و دست اندرکاران تعلیم و تربیت است.
منظور از پیشرفت تحصیلی ، موفقیت در امر تحصیل است. از موفقیت یا پیشرفت تحصیلی تعاریف دیگری وجود دارد. پیشرفت تحصیلی عبارت است از فرایند یادگیری فعال که با کمک آموزش فعالیت های تربیتی انجام می گیرد و یا پیشرفت تحصیلی عبارت است از موفقیت دانش آموزان در یک یا چند موضوع درسی . برای پیشرفت تحصیلی می توان ملاک های گوناگون در نظر گرفت که مشهورترین آن ها میانگین نمرات کل می باشد.
پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در مقاطع مختلف رشد جسمی ، روانی و اجتماعی نیازمند دارا بودن نگرشی مثبت به رشته تحصیلی و انگیزه های قوی می باشد. هر دانش آموز باتوجه به شخصیت خود و تمایلات و علاقه مندی و خصوصیاتش ، دارای برخی نگرش ها می باشد در صورتی که نگرش تحصیلی از دیدگاه علم روان شناسی ، اجتماعی و جامعه شناسی علاوه برفردی بودنش دارای بعد اجتماعی گسترده از جمله محیط ، اطرافیان ، پدر و مادر و معلم سایر افراد که دانش آموز با آن ها به نحوی برخورد دارند که در ایجاد و پرورش و تحکیم نگرش های مثبت یا منفی به رشته تحصیلی وی مؤثرند. پیشرفت تحصیلی از جمله موضوعاتی است که ابعاد تربیتی، روان شناسی به آن بسیار پرداخته شده است .
سالهای متمادی است که پژوهشگران تعلیم و تربیت و روانشناسان اجتماعی، مطالعات فراوانی در مورد عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام داده اند. پیشرفت موضوعی است که به خصوص در حال حاضر نیز مورد توجه تمامی کشورهای جهان بوده است و هر ساله مقدار زیادی از بودجه جوامع صرف تحصیل کودکان و نوجوانان می شود.
پیشرفت تحصیلی و مسایل مربوط به آن یکی از دغدغه های اصلی نظام آموزش و پرورش کشورهاست چرا که مسئولین و تصمیم گیرندگان سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در سراسردنیا توسعه و پیشرفت جامعه شناسان را در توسعه و پیشرفت نظام آموزشی می دانند و این توسعه و پیشرفت از طریق پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در مدرسه و کلاس درس عملیاتی می گردد. دانش آموزان به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروهی که درس و مدرسه اصلاً برایشان مهم نیست و گروهی که آرزویشان فقط و فقط موفقیت در تحصیل است. تعریفی که دانش آموزان از پیشرفت تحصیلی می‌توانند داشته باشند، نهایتاً کسب نمره 20 یا تشویق شدن در میان هم کلاسی هایش است. البته در دوران ابتدایی. در دوران راهنمایی و دبیرستان هم اوج موفقیت، قبولی در مدارس تیزهوشان و استعدادهای درخشان است که باعث رقم خوردن اتفاقات عالی برای خود دانش آموز و خانواده اش می‌شود. هرکس، تعریف خاص خودش را از موفقیت و پیشرفت تحصیلی دارد. شاید یک نفر فقط می‌خواهد که زودتر از شر درس راحت شود و با مدرکش، برود سراغ زندگی خودش! یکی فقط سرش در کتاب هایش است تا بتواند به وسیله درسش، شغلی در آینده برای خودش دست و پا کند و دیگری هم، هیچ هدف خاصی ندارد.
پس موفقیت و پیشرفت تحصیلی را در درس نمی‌توان پیش بینی کرد، زیرا بسته به هر فرد، تغییر می‌کند.

اهمیت پیشرفت تحصیلی

• چشیدن طعم شیرین موفقیت
• تشویق میان دوستان و خانواده
• داشتن حال خوب
• بالا رفتن علم و آگاهی
• سابقه ای خوب برای آینده

وقتی هدف مشخصی در کاری نداشته باشید، مسلماً مسیرتان هم نامشخص خواهد بود. فردی که بدون راهنما و برای اولین بار به سفری می‌رود را تصور کنید. چگونه می‌تواند مقصد خود را مشخص کند؟
هدف برای ما نقش راهنما و قطب نما را مشخص می‌کنند. ما نمی توانیم بدون داشتن هدف در تحصیل بتوانیم به آن برسیم. پس باید خواسته و هدف خود را از جایی که می‌خواهیم به آن برسیم، دقیقاً مشخص کنیم. یکی از بهترین راه ها برای رسیدن به موفقیت در هرکاری، انگیزه دادن به خود است. وقتی به خودتان باور داشته باشید و قبول کنید که می‌توانید هر کاری را که بخواهید انجام دهید، پس قطعاً می‌توانید.
شک نکنید، هیچ موفقیتی در انتظارتان نخواهد بود اگر بگویید: من نمی‌توانم… باور کنید اولین قدم برای رقم خوردن اتفاقی، پشتکار و اراده و تلاش است. تا تصمیم نگیرید و روی آن مصمم نباشید، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.
یکی از اصلی ترین راه های رسیدن به موفقیت در هر زمینه ای، داشتن برنامه ریزی اصولی و مناسب است. البته برنامه هر کس با فرد دیگر متفاوت باشد و نمی توان یک نوع برنامه ریزی را برای همه پیشنهاد داد. بهترین نوع برنامه ریزی، روزانه است.

یک برنامه ریزی روزانه اصولی باید:

• نوشته شود
• تمام کارها در آن مورد بررسی قرار بگیرد
• دارای زمان استراحت کافی باشد
• خیلی سخت نباشد
• انعطاف پذیر باشد
• و کلی شرایط دیگر داشته باشد تا بتوان با استفاده از آن به موفقیت رسید.
یکی از اصلی ترین دلایل عدم پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، نداشتن استراحت و خواب کافی است. میزان این اتفاق کاملاً هم طبیعی است و اصلاً ذهن انسان این طور ساخته شده است. پیشنهاد می‌کنم خواب کافی را حتماً در اولویت قرار دهید وگرنه ممکن است تبعات جبران ناپذیری در انتظارتان باشد. هر چه ذهن شما سرحال تر باشد، میزان یادگیریتان هم بیشتر خواهد بود.