كبد در قسمت بالا و راست شكم و در پشت دنده ها قرار دارد و بزرگترين عضو بدن است. خون رسانی به كبد از طريق دو رگ بزرگ به نامهای وريد پورت و شريان كبدی صورت می گيرد.کبد از دو قسمت لوب راست و لوب چپ نامیده می شوند. که لوب چپ کمی از لوب راست کوچکتر است. كبد عضوی مهم و دارای عملكردهای متنوع است. يكی از اين فعاليتها توليد برخی پروتئينهای موجود در خون است. بعضی از اين پروتئينها باعث لخته شدن خون هنگام خونريزی شده که از خونريزی جلوگيری می كنند. گروهی ديگر نيز موجب حفظ تعادل مايعات در بدن می شوند. كبد محلی براي تخريب مواد زيان آور مانند الكل و مواد زايد بدن نيز می باشد. كبد اين کار را با شكستن و تخريب اين مواد به اجزايی كه قابل دفع در مدفوع یا ادرار باشند انجام می دهد. كبد موادی مانند قند و ويتامين ها را ذخيره می کند، تا در موقع لزوم بدن از آن استفاده کند. كبد مسئول تجزيه مواد غذایی حاوی كربوهيدرات (قند) و چربی به قطعات کوچک تر است ، تا بدن بتواند از انرژی آنها استفاده کند.


سلول ها که واحد سازنده بدن موجودات زنده را تشکیل می دهند، در کنار یکدیگر، بافت ها را به وجود می آورند و بافت های مختلف نیز به نوبه خود، سازنده اعضای بدن هستند. سلول ها پس از این که تاحد کافی رشد کردند طی فرایند تقسیم سلولی، سلول های جدید مورد نیاز بدن را به وجود می آورند. این سلول ها به نوبه خود جایگزین سلول های پیر و فرسوده ای می شوند که تدریجاً باید از بین بروند. این چرخه به همین ترتیب در طی حیات ادامه می یابد. گاهی اوقات روند طبیعی دچار خطا می شود، به این ترتیب که سلول های جدید در شرایطی شکل می گیرند که بدن به آن ها نیازی ندارد و یا این که سلول های پیر در شرایطی که بایستی از بین بروند،به این ترتیب تدریجاً یک توده بافتی از این سلول ها به وجود خواهد آمد که در اصطلاح تومور نامیده می شود. تومورها ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند.


نتیجه نهایی افزایش تعداد سلول ها است و به این ترتیب تدریجاً یک توده بافتی از این سلول ها به وجود خواهد آمد که در اصطلاح تومورنامیده می شود. تومورها ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند.

تومورهای خوش خیم

ویژگی تومورهای خوش خیم این است که معمولاً به طور کامل قابل برداشت هستند. در اکثر موارد، تومورهای خوش خیم، پس از این که به طور کامل و از طریق جراحی، برداشته شدند. دیگر عود نخواهند کرد. دیگر ویژگی این تومورها این است که سلول های تشکیل دهنده تومورهای خوش خیم هیچ گاه به بافت های اطراف تهاجم نمی کنند و بخش های دیگر بدن را درگیر نمی نمایند. گاهی ممکن است برخی از این تومورهای خوش خیم، برای بدن مضر باشند. این تومورها، جزء بیماری های سرطانی تقسیم بندی نمی شوند.

تومورهای بدخیم

این دسته از تومورها، بسیار جدی ترند و نام دیگر آن ها سرطان است که ممکن است زندگی آدمی را تهدید کنند. سلوهای تشکیل دهنده تومورهای بدخیم قادرند به بافت های اطراف دست اندازی کنند و به آن ها آسیب برسانند. هم چنین سلولهای سرطانی قادرند از حدود توده بدخیم اولیه، فراتر رفته، وارد سیستم جریان خونی یا لنفی شوند و به این ترتیب معلوم می شودکه سلول های سرطانی قادرند از توده تومور اولیه به اطراف انتشار یافته، توده های بافتی موسوم به تومورهای ثانویه را درسایر نقاط بدن بوجود آورند. انتشار سرطان به سایر نقاط بدن اصطلاحا ً متاستاز نامیده می شد. انواع مختلف سرطان تمایل دارند که به بخش های مختلفی از بدن دست اندازی کنند.
بیشتر سرطان های اولیه کبد، در ابتدا در سطح سلول های کبدی بوجود می آیند. این نوع سرطان ها را در اصطلاح کارسینوم سلول کبدی (Hepatocellular) یا هپاتوم بدخیم (Malignant Hepatoma) نام گذاری کرده اند. کارسینوم هپاتوسلولاری که در دوران کودکی بروز کند هپاتوبلاستوما (Hepatoblastoma) نامیده می شود.
اگر قرار باشد سرطان کبد به خارج از این عضو انتشار یابد ( متاستاز)، سلول های سرطانی تمایل دارند که عقده های لنفی مجاور و استخوان ها و ریه ها را درگیر نمایند و هنگامی که این اتفاق بیفتد، تومورهای جدید و ثانویه ای به وجود می آیند که در برگیرنده سلول هایی ازهمان نوع سلول های سازنده تومور کبدی اولیه خواهند بود. در صورتی که سلول های سرطانی از سایر اعضای بدن ( خصوصا ً روده بزرگ، ریه ها و پستان ها ) به کبد دست اندازی کرده باشند، تومور کبدی به وجود آمده، به عنوان تومور ثانویه در نظر گرفته می شود. عمدتاً تومورهای ثانویه در کبد، بسیار شایع تر از انواع اولیه آن هستند.

چه کسانی بيشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد قرار می گيرند؟

عفونت مزمن کبدی ( هپاتیپHepatitis)

ویروس های مشخصی می توانند در کبد ایجاد عفونت نمایند. ( این عفونت ممکن است به گونه ای مزمن و غیر قابل ریشه کن شدن در آید).مهم ترین عامل خطر برای ایجاد سرطان کبد عبارت است از عفونت مزمن کبد با ویروس هپاتیتBیا ویورس هپاتیتC.
این ویروس ها می توانند از یک فرد به فرد دیگر منتقل شوند. انتقال مذکور ممکن است از طریق خون ( مثل استفاده از سر سوزن های تزریقی مشترک) و یا از طریق تماس جنسی انجام شود. ابتلای شیرخواران نیز ممکن است از طریق مادر مبتلا صورت بگیرد. بروز سرطان کبد در زمینه عفونت ویروسی، ممکن ابتلا به این عفونت ها ممکن است هیچ گونه علامت بالینی خاصی ایجاد نکند اما انجام آزمایشات خونی ویژه، همواره می تواند نشان دهد که آیا ویروس در بدن وجود دارد یا خیر؟ در صورت وجود شواهد بالینی یا آزمایشگاهی از وجود عفونت، ممکن است مداخلات درمانی لازم شوند. افرادی که در حال حاضر، شواهدی از ابتلا به ویروس هپاتیتBندارند، انجام واکسیناسیون علیه هپاتیتBمی تواند از بروز عفونت مزمن هپاتیتBو متعاقب آن از ایجاد سرطان کبد درآن ها، پیشگیری نماید.

سیروز

سیروز بیماری است که در آن هم زمان با آسیب سلول های کبدی، جایگزین سازی توسط بافت فیبرو صورت می گیرد. سیروز ممکن است در اثر استفاده نابجا از الکل، داروهای خاص و یا سایر مواد شیمیایی و هم چنین در اثر عفونت با ویروس ها و یا انگل های خاص به وجود بیاید. در حدود پنج درصد از مبتلایان به سیروز در نهایت دچار سرطان کبد خواهند شد.

آفلاتوکسین

امکان دارد سرطان کبد، به دنبال مسمومیت با آفلاتوکسین به وجود بیاید. آفلاتوکسین یک ماده سمی است که توسط برخی از انواع قارچ ها ساخته می شود. این ماده می تواند بر روی دانه های حبوبات و غلات و آجیل به وجود بیاید. در آسیا و آفریقا، آلودگی با آفلاتوکسین یک مشکل عمده محسوب می شود. اما به هر حال سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) غذاهایی که حاوی مقادیر بیش از حد آفلاتوکسین باشند را مجازنمی داند.

سابقه خانوادگی

افرادی که در میان اعضای خانواده خود، سابقه وجود فرد مبتلا به سرطان کبدی داشته اند، به احتمال بیشتری دچار این بیماری خواهند شد.

سن

در ایالات متحده، سرطان کبد در سنین بالای60 سال با شیوع بیشتری نسبت به افراد جوان تر بروز می کند.
سرطان کبد را گاهی اوقات با عنوان بیماری خاموش می نامند زیرا مراحل اولیه آن غالباً علامت خاصی ایجاد نمی کند. اما به تدریج سرطان پیشرفت می کند.

علایم ایجاد شده ، شامل موارد زیر خواهد بود:

درد در قسمت شکم در سمت راست. این درد ممکن است به پشت یا به شانه تیر بکشد.
• اتساع شکمBloating
• کاهش وزن
• کاهش اشتها و احساس پری در شکم
• تب
• تهوع و استفراغ
• ضعف یا احساس خستگی مفرط
• زرد شدن رنگ پوست و چشم ها و حتی تیره شدن رنگ ادرار که همگی دال بر یرقان می باشند.

این علایم قطعاً به آن مفهوم نیست که بیمار به سرطان دچار شده باشد، سایر بیماری های کبد و یا ناخوشی های عمومی هم می توانند منجر به بروز این علایم بشوند. بروز این علایم و نشانه ها، مراجعه به پزشک را الزامی می سازد.

مرحله بندی تومور

مرحله بندی سرطان، تلاش جهت ارزیابی اندازه تومور است که آیا بیماری گسترش یافته است و در این صورت، میزان گسترش تا حد درگیری کدام یک از بخش های بدن پیشرفت کرده است مرحله بندی دقیق می تواند نشان دهد که آیا امکان دارد تومور را با کمک عمل جراحی، به طور کامل برداشت یا خیر. اهمیت این موضوع از آن جا است که بیشتر سرطان های کبدی را نمی توان از طریق جراحی، درمان نمود.
امکان دارد بتوان مرحله بندی سرطان کبد را در همان لحظه تشخیص داد، از طرفی دیگر این امکان هم وجود دارد که این کار نیاز به انجام تست های فراوان داشته باشد. این تست ها شامل تصویر برداریCT اسکن،MRI، آنژیوگرافی یا سونوگرافی می باشد. دقت در تصویر برداری می تواند در یافتن این که آیا سرطان کبد به بافت های مجاور گسترش یافته است یا خیر کمک کننده باشد. همچنین امکان دارد جهت مشاهده مستقیم کبد و اعضای مجاور، از لاپاروسکوپ استفاده شود.
سرطان کبد تنها در صورتی به طور کامل قابل درمان خواهد بود که در مراحل اولیه و قبل از دست اندازی به بافت های مجاور تشخیص داده شود و آن هم در صورتی مقدور خواهد بود که بیمار از سلامت کافی برخوردار باشد تا بتواند عمل جراحی را تحمل نماید. اما به هر حال شیوه های درمانی غیر جراحی هم ممکن است تا حدودی بتوانند بیماری را کنترل نموده، به بیمار کمک کنند تا بتواند مدت بیشتری زندگی کند و از زندگی اش لذت بیشتری ببرد. اگر درمان قطعی بیماری، امکان پذیر نباشد.، بعضاً تصمیم به درمان تسکینی گرفته می شود. در درمان تسکینی (Palliative) درمان قطعی بیماری مورد نظر نیست بلکه هدف از آن تنها این است که کنترل درد و سایر مشکلات ناشی از بیماری، کیفیت زندگی فرد بهبود یابد.
تیم تخصصی درمان سرطان کبد شامل جراحان پیوند، جراحان عمومی، متخصصان گوارش، سرطان شناسی در شاخه های داخلی و پرتودرمانی می باشد.

سرطان پيشرفته کبد

سرطان پیشرفته ، سرطانی است که به دو لوب کبد دست اندازی کرده است و یا به سایر بخش های بدن توسعه یافته باشد. اگر چه سرطان پیشرفته کبدی را نمی توان به طور قطع درمان نمود، اما هدف از درمان ضد سرطان در برخی از بیماران کم کردن سرعت پیشرفت بیمار است. برخی دیگر از بیماران در مورد منافع عوارض درمان های گوناگون با پزشک خود مشورت کرده نوع بهتر درمان رابرای خود انتخاب می کنند. در مورد هر بیمار، مراقبت پزشکی تسکینی جهت کاهش درد و کنترل بهتر علایم الزامی است.

درمان سرطان های پیشرفته کبدی می تواند شامل:

• کریوتراپی سلول های سرطانی: فریز کردن و انجماد کردن سلول های تومور
• با استفاده از گرما تومور را از بین ببرند.
• یا به وسیله ی پالس هاس الکترونیکی سلول های سرطانی را حذف کنند
• شیمی درمانی
• پرتودرمانی
• شیمی درمانی، پرتو درمانی و یا ترکیبی از هر دو باشد.

با استفاده از دارو سلول های سرطانی را از بین می برد. بیمار تحت درمان با یک یا ترکیبی از چند دارو قرار می گیرد.
پزشک ممکن است از کموآمبولیزاسیون و یا انفوزیون شریان کبدی استفاده نماید و یا این که پزشک می تواند درمان سیستمیک را توجیه کند و به این منظور با تزریق و یاری دارو موجبات راه یابی آن به داخل جریان خون عمومی و رساندن آن به تقریبا ً تمام اجزای بدن را فراهم سازد. به این نوع درمان شیمی درمانی داخل وریدی می گویند.
به طور معمول شیمی درمانی یک شیوه سرپایی درمان است که در بیمارستان، کلینیک و یا در مطب پزشک انجام می شود. وضعیت عمومی بیمار و نوعداروی تزریقی گاهی بستری شدن در بیمارستان الزامی می کند.

پرتو درمانی

از اشعه پر انرژی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند. پرتو درمانی یک درمان موضعی است که هدف از آن تاثیر بر سلول های سرطانی تنها در حوزه تابش اشعه می باشد. یک ماشین بزرگ در خارج از بدن به طور مستقیم اشعه را به ناحیه تومور، می تاباند. پرتو درمانی به قفسه سینه و شکم می توند سبب تهوع، استفراغ، اسهال و یا ناراحتی ادراری گردد. هم چنین پرتو درمانی ممکن است سبب کاهش تعداد گلبول های سفید خون می شود. این سلول هامسئول دفاع از بدن در برابر عفونت می باشند. اگر چه اثرات جانبی پرتو درمانی می تواند ناراحت کننده باشد اما به خوبی قابل درمان و یا حداثل قابل کنترل توسط پزشک خواهد بود.
تداوم مراقبت های پزشکی برای بیماران مبتلا به سرطان کبد بستگی به مرحله بیماری و درمان هایی که مورد توجه قرار گرفته است، دارد. پیگیری پس از جراحی تومور از کبدی، نقش بسیار مهمی دارد، زیرا سرطان می تواند در کبد و یا هر بخش دیگری از بدن عود نماید. بیمارانی که مبتلا به سرطان کبد بوده اند و تحت جراحی قرار گرفته اند امکان گفتگو و مشورت با پزشک خود را هم دارند. مراقبت پی گیرانه می تواند شامل آزمایشات خونی، اشعه ایکس، تست های سونوگرافیک، سی تی اسکن ها و آنژیوگرام ها و یا سایر آزمایشات باشد. برای بیمارانی که تحت پیوند کبد قرار گرفته اند، لازم است پزشک در مورد این که کبد جدید چگونه کار می کند، آزمایش های لازم را به عمل آورد.همچنین پزشک باید از نزدیک بیمار را تحت کنترل قرار دهد تادر صورت رد پیوند، امکان تشخیص سریع وجود داشته باشد. بیمارانی که تحت پیوند کبد قرار گرفته اند ممکن است بخواهند با پزشک خود در مورد نوع و نحوه آزمایشات پیگیرانه ای که در آینده، مورد نیاز خواهند بود، گفتگو کنند. در مورد بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته برای تیم مراقبت بهداشتی آن چه اهمیت دارد این است که تا حد امکان ازناراحتی بیماران جلوگیری کنند.