سرطان پروستات (Prostate cancer) شایع ترین سرطانی است که در مردان در سرتاسر جهان تشخیص داده می‌شود. در ايران نيزساليانه حدود سه هزار مورد جديد و هزاروسیصد مورد مرگ ، به علت اين سرطان رخ می دهد. سرطان پروستات سومين علت شايع مرگ ناشی از سرطانها در مردان به حساب می آيد.


پروستات غده کوچکی است که در پایین شکم و زیر مثانه قرار دارد و مجرای ادرار را احاطه کرده است. این غده هورمون تستوسترون را ترشح و همچنین مایع منی تولید می‌کند. منی ماده‌ای حاوی اسپرم است که در هنگام انزال از مجرای ادرار خارج می‌شود.


رشد غیرطبیعی و بدخیم سلول‌های پروستات به تشکیل تومور منجر شده که سرطان پروستات نامیده می‌شود. این سرطان می‌تواند به سایر نواحی بدن سرایت کند. پزشکان می‌توانند اکثر موارد را زود تشخیص داده و درمان موثری ارائه دهند.
شایع ترین سرطان در بین مردان (بعد از سرطان پوست) سرطان پروستات است ، اما اغلب می توان آن را با موفقیت درمان کرد. اگر مبتلا به سرطان پروستات هستید یا به کسی که مبتلا به سرطان پروستات هستید نزدیک هستید، دانستن اینکه چه چیزی باید انتظار داشته باشید می تواند به شما در مقابله با این بیماری کمک کند. در اینجا می توانید همه چیز را در مورد سرطان پروستات، از جمله عوامل خطر، علائم، نحوه یافتن و نحوه درمان آن بیابید.
سرطان زمانی شروع می شود که سلول های بدن شروع به رشد خارج از کنترل می کنند. سلول‌های تقریباً در هر قسمت از بدن می‌توانند به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند و سپس به سایر نقاط بدن گسترش یابند. سرطان پروستات زمانی شروع می شود که سلول های غده پروستات شروع به رشد خارج از کنترل می کنند. پروستات غده ای است که فقط در مردان یافت می شود. مقداری از مایعی که بخشی از مایع منی است را می سازد.
پروستات در زیر مثانه (ارگان توخالی که در آن ادرار ذخیره می شود) و جلوی راست روده (آخرین قسمت روده) قرار دارد. درست در پشت پروستات غددی به نام وزیکول منی وجود دارد که بیشتر مایع منی را می سازد. مجرای ادرار که لوله ای است که ادرار و مایع منی را از طریق آلت تناسلی به خارج از بدن می رساند و از مرکز پروستات می گذرد.


اندازه پروستات می تواند با افزایش سن مرد تغییر کند. در مردان جوان تر، اندازه آن به اندازه یک گردو است، اما در مردان مسن می تواند بسیار بزرگتر باشد.

عوامل خطر سرطان پروستات

در حالی که سرطان پروستات ممکن است در هر مردی رخ دهد، برخی عوامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. این عوامل خطر عبارتند از:
• سن بالای 50 سال یا بیشتر
• سابقه خانوادگی سرطان پروستات
• قومیت‌ها یا نژادهای خاص؛ به عنوان مثال، مردان آفریقایی آمریکایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند.
• چاقی
• تغییرات ژنتیکی
برخی از مطالعات سایر عوامل خطر مانند رژیم غذایی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی را هم نشان داده‌اند. اگرچه به طور کلی سرطان پروستات در مردان زیر 40 سال نادر است.

علائم سرطان پروستات

برخی از انواع سرطان پروستات غیر تهاجمی ‌هستند و ممکن است در مراحل اولیه خود هیچ علامت یا علامتی ایجاد نکند. همزمان با پیشرفت سرطان و بزرگ شدن پروستات، شاهد بروز علائم زیر خواهیم بود:
• افزایش تعداد دفعات ادرار در طول روز و یا شب ها
• مشکلات دفع ادرار
• نیاز فوری به دفع ادرار
• ترشح ادرار یا بی اختیاری ادرار
• مشاهده خون در ادرار و یا مایع منی
• مشکلات انزال
• خون در ادرار
• خون در منی
• درد استخوان
• کاهش وزن بدون تلاش
• اختلال در نعوظ
در صورت مواجه با علائم گفته شده باید به پزشک مراجعه شود. با این حال، این نکته را در نظر داشته باشید که این علائم در افرادی که به سرطان پروستات نیز مبتلا نیستند، شایع است و می تواند دلایل دیگری داشته باشد. به عنوان مثال هایپرپلازی خوش خیم پروستات که در پی بزرگ شدن پروستات ایجاد می شود و تبدیل به سرطان نمی شود، با علائم مشابهی همراه خواهد بود.

عواملی که می توانند احتمال بروز سرطان را افزایش دهند، عبارتند از:

• بالا رفتن سن
• نژاد. آمریکایی های سیاه پوست بیستر از مردان سفید پوست در معرض ابتلا به سرطان پروستات هستند و احتمال ابتلا در مردان آسیایی کمتر می باشد.
• سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات
• اضافه وزن
• قد بلند بودن
• سطح هورمون ها. بالا بودن هورمونی به نام فاکتور رشد انسولین می تواند با ابتلا به سرطان پروستات در ارتباط باشد
• التهاب پروستات
• تماس با کادمیوم

انواع سرطان پروستات

تقریباً تمام سرطان های پروستات آدنوکارسینوم هستند. این سرطان ها از سلول های غده (سلول هایی که مایع پروستات را که به مایع منی اضافه می شود می سازند) ایجاد می شوند.

پنج نوع اصلی سرطان پروستات وجود دارد:

• آدنوکارسینوم آسینار

شایع ترین نوع سرطان پروستات که حدود نود درصد موارد را شامل می شود.

• آدنوکارسینوم داکتال

این نوع سرطان پروستات در سلول های موجود در لوله های غده پروستات آغاز می شود. آدنوکارسینوم داکتال، روند رشد سریع تری نسبت به آدنوکارسینوم آسینار دارد.

• سرطان سلول ترانزیشنال

این نوع سرطان عمدتا در مثانه آغاز می شود و به پیشابراه می رسد، اما به ندرت پیش می آید که در پروستات آغاز شود و به مثانه و یا بافت های اطراف پخش شود.

• سرطان سلول سنگفرشی

این نوع سرطان روند رشد سریع تری را نسبت به آدنوکارسینوماها دارد.

• سرطان سلول کوچک

این نوع سرطان،کمتر از دو درصد سرطان های پروستات را شامل می شود.
این انواع دیگر سرطان پروستات نادر هستند. اگر به شما گفته شود که سرطان پروستات دارید، تقریباً مطمئناً آدنوکارسینوم است.
برخی از سرطان های پروستات به سرعت رشد می کنند و گسترش می یابند، اما بیشتر آنها به کندی رشد می کنند. در واقع، مطالعات کالبد شکافی نشان می دهد که بسیاری از مردان مسن و حتی برخی از مردان جوانتر که به دلایل دیگر فوت کرده اند نیز سرطان پروستات داشتند که هرگز در طول زندگی آنها را تحت تأثیر قرار نداد. در بسیاری از موارد، نه آنها و نه پزشکانشان حتی نمی دانستند که آن را دارند.
سرطان پروستات هم چنین با توجه به میزان پیشرفت بیماری دسته بندی می شود:

سرطان پروستات موضعی

سرطان پروستات موضعی بدین معناست که سرطان محدود به غده پروستات است و به دیگر نواحی بدن پخش نشده است. این نوع سرطان خود با توجه به میزان احتمال رشد و پخش شدن به انواع زیر تقسیم می شود:
• سرطان پروستات کم خطر: بعید به نظر می رسد که سرطان تا سال های متمادی رشد داشته باشد
• سرطان پروستات با ریسک متوسط: پایین بودن احتمال رشد و یا پخش شدن سرطان تا چند سال اینده
• سرطان پروستات پرخطر: احتمال رشد و یا پخش شدن سرطان طی چند سال

سرطان پروستات موضعی پیشرفته

اگر سرطان پروستات به جایی غیر از غده پروستات گسترش داشته باشد، به عنوان مثال به بافت های مجاور پروستات و یا ارگان هایی مانند رکتوم و یا گره های لنفاوی مجاور رسیده باشد، سرطان پروستات موضعی پیشرفته در نظر گرفته خواهد شد.

در مراحل پیشرفته سرطان پروستات علائم زیر نیز مشاهده می شود:

• درد استخوانی مخصوصاً در ستون فقرات، ران، لگن یا قفسه سینه
• شکستگی های استخوانی

در صورتی که سرطان به ستون فقرات انتقال یابد بیمار با علائم زیر روبرو می شود:

• ضعف در پاها
• بی اختیاری ادرار
• بی اختیاری مدفوع
• درمان سرطان پروستات بد خیم

سرطان پروستات متاستاتیک

سرطان پروستات متاستاتیک به این معناست که سرطانی که در پروستات آغاز می شود در دیگر قسمت های بدن پخش خواهد شد.سرطان پروستات عمدتا به گره های لنفاوی دیگر نواحی بدن و یا به استخوان ها گسترش می یابد، اما می تواند دیگر ارگان ها را نیز درگیر کند.
سرطان پروستات با توجه به درجه سرطان نیز دسته بندی می شود. سرطان موضعی پروستات در سطح کم، متوسط و پر خطر دسته بندی می شود. درجه سرطان اطلاعاتی در خصوص میزان طبیعی بودن ظاهر سلول ها، میزان تهاجمی بودن سرطان و هم چنین نوع درمان را در اختیار پزشک قرار می دهد.
سیستم نمره گلیسون، به منظور درجه بندی سرطان پروستات مورد استفاده قرار می گیرد. نمره گلیسون نشان می دهد سرطان پروستات چقدر خطرناک است. چندین نمونه بافتی (بیوپسی) از پروستات گرفته و بررسی می شود وگرید هر نمونه مشخص خواهد شد. درجه یک و دو با عنوان سلول های طبیعی، درجه سه تا پنج سلول های سرطانی در نظر گرفته می شوند.

سرطان پروستات چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص سرطان پروستات با توجه به نتایج معاینات بالینی و تست ها امکان پذیر می باشد.

معاینات بالینی

در صورت وجود علائم سرطان پروستات، معاینات بالینی بر روی غده پروستات توسط پزشک انجام خواهد شد. این معاینه، معاینه دیجیتال رکتوم نام دارد. پزشک انگشت خود را وارد رکتوم می کند تا با لمس غده پروستات، قادر به تشخیص هر گونه ناهنجاری باشد.

آزمایش خون PSA

ممکن است تست PSA به منظور تعیین سطح PSA در خون از سوی پزشک تجویز شود. با این حال، این را بدانید که سطح PSA می تواند در برخی شرایط غیر سرطانی بالا برود و انجام این تست به تنهایی نمی تواند به تشخیص سرطان پروستات کمک کند.
معاینه بالینی و آزمایش PSA می تواند وجود سرطان پروستات را نشان دهد، اما آزمایشات بیشتر برای تشخیص قطعی مورد نیاز است.

بیوپسی

با توجه به نتایج به دست آمده از معاینه رکتوم و تست PSA، بیوپسی از سوی پزشک تجویز خواهد شد. این تست شامل گرفتن نمونه از بافت پروستات و بررسی سلول های سرطانی می باشد.
بیوپسی هدایت شده اسکن اولتراسوند به تشخیص سرطان پروستات کمک می کند. بی حسی موضعی در رکتوم اعمال می شود تا بیمار در طول تست احساس آرامش بیشتری داشته باشد. اسکنر اولتراسوند وارد رکتوم می شود و امواج صوتی امکان تولید تصاویر واضح از پروستات را فراهم می کنند.
از سوزن باریکی برای گرفتن نمونه از غده پروستات استفاده خواهد شد. در صورتی که این نوع بیوپسی برای بیمار انجام شود، مصرف آنتی بیوتیک به منظور پیشگیری از بروز عفونت بعد از بیوپسی در نظر گرفته خواهد شد.

درمان سرطان پروستات چگونه تعیین می شود؟

درمان سرطان پروستات با توجه به مرحله بیماری و ارزیابی خطر پیشرفت سرطان به مراحل بالاتر در نظر گرفته خواهد شد.
مرحله سرطان، اندازه و مقدار گستردگی سرطان را مشخص می کند. برای کسب این قبیل اطلاعات، اسکن MRI، پت اسکن، سی تی اسکن و یا اسکن استخوان انجام خواهد شد.
• MRI، با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تصاویر دقیق از داخل بدن در اختیار قرار می گیرد.
• پی اس ام ای اسکن، با استفاده از مواد رادیواکتیوی تزریق شده به رگ، به تشخیص نواحی سرطانی که در MRI یا سی تی اسکن تشخیص داده نشده اند، کمک می کند.
• سی تی اسکن، تست اشعه ایکس که امکان مشاهده ارگان های داخلی در مقطع عرضی را فراهم می کند.
• اسکن استخوان، به بررسی متاستاز استخوان می پردازد و شامل تزریق ماده رادیواکتیو به رگ است تا امکان مشاهده نواحی غیر عادی برای پزشک فراهم گردد. استخوان های غیر عادی نسبت به استخوان های سالم، رادیواکتیو بیشتری را جذب می کنند.
برای سرطان پروستات چهار مرحله در نظر گرفته می شود. در کل هر چه سرطان در مرحله پایین تری باشد، نتایج درمانی بهتری را برای بیمار به همراه خواهد داشت.

سیستم مرحله گذاری TNM

• میزان بزرگ بودن سرطان و یا اندازه تومور (T)
• این که آیا سرطان گره های لنفاوی را درگیر کرده است یا خیر (N)
• این که آیا سرطان به نواحی دورتر متاستاز داده است یا خیر (M)
ممکن است یک یا چند مورد زیر برای کنترل سرطان پروستات از سوی پزشک تجویز شود.

مراقبت فعال

مراقبت فعال، شامل کنترل سرطان بدون درمان فوری می باشد. این نوع مراقبت، با هدف پیشگیری از درمان های غیر ضروری که می توانند عوارض ناخوشایندی را به همراه داشته باشند، انجام می شود و گزینه مناسبی است برای آقایانی که سرطان پروستات در آن ها موضعی و خطر پیشرفت ورشد پایین باشد.
در طول مراقبت فعال، سطح PSA خون به طور مرتب توسط پزشک کنترل می شود،معاینه بیوپسی پروستات و اسکن MRI نیز انجام خواهد شد. اگر سرطان شروع به رشد کند، روش های درمانی مناسب توصیه خواهد شد.

نظارت بر وضعیت بیمار

وضعیت بیمار کنترل می شود بی آن که نیاز به درمان فوری باشد، اما به تست های کمتری نسبت به مراقبت فعال نیاز می باشد. درمان زمانی آغاز می شود که نیاز به کنترل علائم باشد. این روش، برای بیماران با بیماری پروستات موضعی کم خطر و هم چنین بیمارانی با بیماری موضعی و یا پیشرفته موضعی که نمی توانند تحت روش های درمانی قرار بگیرند، مناسب می باشد. هدف از انجام این روش، کنترل سرطان به جای درمان آن می باشد.

جراحی

برخی بیماران مبتلا به سرطان پروستات باید تحت جراحی قرار بگیرند تا غده پروستات برداشته شود. این روش جراحی پروستاتکتومی رادیکال نام دارد. هدف از انجام این روش جراحی، درمان سرطان با برداشت کامل پروستات می باشد.
جراح نسبت به برداشت غده پروستات و هم چنین بافت های اطراف، گره های لنفاوی و کیسه منی اقدام می کند. جراحی معمولا با ایجاد برش بر روی شکم انجام می شود
پروستاتکتومی با حفظ عصب، نوعی جراحی است که شامل برداشت بافت پروستات است بی آن که اعصابی که انزال را کنترل می کند، برداشته شود. این روش جراحی، می تواند احتمال بروز مشکلات انزال بعد از جراحی را کم کند، اما تنها زمانی انجام می شود که سرطان به نزدیکی اعصاب نرسیده باشد.
پروستاتکتومی رادیکال، روش درمانی است که برای بیماران با بیماری موضعی و یا سرطان پروستات موضعی پیشرفته در نظر گرفته می شود. آن چه که باید بدانید این است که پروستاتکتومی رادیکال، جراحی بزرگی است و می تواند با عوارض احتمالی همراه باشد.
این نوع جراحی، برای آقایانی که روند رشد سرطان در آن ها آهسته است مناسب نمی باشد، چرا که احتمال این که جان خود را به دلیل بالا رفتن سن و یا دیگر شرایط از دست بدهند، بیشتر از سرطان پروستات می باشد.
از دیگر انواع جراحی گاها برای درمان سرطان پروستات استفاده می شود. به عنوان مثال، برداشت قسمت داخلی پروستات از طریق پیشابراه صورت میگیرد و یا برداشت بیضه ها می تواند به تسکین علائم و یا کنترل پخش شدن سرطان کمک کند. با این حال، این قبیل روش ها، درمانی قطعی نیستند.

رادیوتراپی

رادیوتراپی با استفاده از اشعه یونیزه، DNA سلول های سرطانی را تخریب می کند و باعث مرگ و نابودی آن ها می شود. دو نوع رادیوتراپی در درمان سرطان پروستات مورد استفاده قرار می گیرد:
• رادیوتراپی خارجی که رادیوتراپی از دستگاهی خارج از بدن اعمال می شود.
• براکی تراپی که رادیوتراپی به بافت سرطانی از منبع رادیواکتیو که داخل غده پروستات قرار می گیرد، انجام می شود.
رادیوتراپی گزینه درمان مناسب برای افراد با سرطان پروستات موضعی و یا پیشرفته موضعی می باشد.
همچنین در موارد متاستاز استخوانی از رادیوتراپی برای کنترل علایمی مثل درد استفاده می شود.

هورمون درمانی

تستوسترون، هورمونی است که توسط بیضه ها تولید می شود. سرطان پروستات برای رشد به این هورمون نیاز دارد، بنابراین، هورمون درمانی می تواند با مسدود کردن عملکرد این هورمون، احتمال بازگشت سرطان پروستات را بعد از درمان با جراحی و یا رادیوتراپی به حداقل برساند و یا جلوی رشد سرطان پیشرفته را بگیرد. هورمون درمانی به تنهایی، روش درمانی محسوب نمی شود.
سه نوع اصلی هورمون درمانی در سرطان پروستات مورد استفاده قرار می گیرد:
• درمان محرومیت از آندروژن، که مانع تولید تستوسترون از بیضه ها می شود. این داروها به صورت تزریق و یا کاشت به بیمار داده می شوند.

دو نوع درمان محرومیت از آندروژن وجود دارد:

• آگونیست هورمون آزاد کننده هورمون لوتئینیزینگ (لوپرورلین، گوزرلین، بوسرلین، تریپتورلین)
• آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین
• آنتی آندروژن (بیکالوتامید، فلوتامید، انزالوتامید) داروهایی هستند که مانع رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی می شوند.
• آبیراترون، نوع جدیدی از قرص های هورمون درمانی است که سنتز تستوسترون را مسدود می کند. استروئید (پردنیزولون)همراه با آبیراترون به بیمار داده می شود تا احتمال بروز عوارض به حداقل برسد.

فریز کردن بافت پروستات (کرایوتراپی)

در طول روند فریز کردن، گاز بسیار سردی در سوزن قرار داده می شود که منجر به فریز بافت اطراف پروستات و از بین رفتن سلول های سرطانی و برخی از بافت های سالم اطراف نیز می شود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی، سلول های سرطانی را تخریب می کند. شیمی درمانی در درمان بیماران با سرطان پروستات متاستاتیک مورد استفاده قرار می گیرد. ممکن است در یک مرکز شیمی درمانی علاوه بر این روش درمانی، از کورتیکواستروئید نیز برای بیمار استفاده می شود تا اثربخشی درمان بیشتر شود و احتمال بروز عوارض جانبی به حداقل برسد.

دیگر درمان ها

درمان های دیگری برای سرطان پروستات شامل داروهایی است که به درمان اثرات متاستاز استخوان کمک می کنند، از جمله: رادیوم 223، دنوزوماب و زلدورونیک اسید.

گزینه های درمان سرطان پروستات موضعی

سرطان پروستات موضعی به سه دسته تقسیم می شود که هر یک با توجه به:
• اندازه تومور
• درجه تومور
• سطح PSA
تعریف می شوند. پزشک به شما خواهد گفت که در کدام گروه قرار دارید. این مرحله بسیار مهم است، چرا که درمان برای هر گروه متفاوت خواهد بود.
مهم است بدانید که هیچ درمان واحدی برای سرطان پروستات موضعی وجود ندارد. تعدادی روش های درمانی برای هر گروه در دسترس است که پزشک در خصوص آن ها با بیمار صحبت خواهد کرد.

درمان مراقبت فعال

تحت نظر بودن، گزینه ای است برای بیماران با سرطان پروستات موضعی کم خطر.وضعیت پیشرفت سرطان به طور مرتب بررسی می شود و در صورتی که پیشرفت کند، درمان بیشتری در نظر گرفته خواهد شد.


هدف از جراحی، برداشت سرطان و هم چنین حاشیه های سالم بافت اطراف می باشد. بعد از جراحی، بافت برداشته شده زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ممکن است از پروستاتکتومی رادیکال برای سرطان موضعی کم خطر استفاده شود.
اگر شواهدی از پخش شدن سرطان به گره های لنفاوی مشاهده شود، گره های لگنی نیز برداشته می شود.
برای سرطان پروستات موضعی پرخطر، پروستاتکتومی رادیکال به همراه لنف آدنکتومی لگنی در نظر گرفته می شود که در آن، گره های لنفاوی لگن برداشته خواهد شد.

رادیوتراپی

افراد مبتلا به سرطان پروستات موضعی کم خطر می توانند رادیوتراپی خارجی و یا براکی تراپی دریافت کنند. در سرطان پروستات موضعی پرخطر، رادیوتراپی خارجی به همراه هورمون درمانی در نظر گرفته خواهد شد.

هورمون درمانی

هورمون درمانی به تنهایی به عنوان درمان اصلی سرطان پروستات موضعی در نظر گرفته نمی شود، اما می تواند در ترکیب با رادیوتراپی به صورت همزمان و یا درمان ادجوانت (بعد از اتمام رادیوتراپی) و نئوادجوانت (قبل از شروع رادیوتراپی)مورد استفاده قرار بگیرد.
درمان نئوادجوانت، درمانی است که قبل از درمان اصلی اعمال می شود و درمان ادجوانت، درمانی است که بعد از درمان اصلی برای بیمار در نظر گرفته می شود.
در بیماران مبتلا به سرطان پروستات موضعی کم خطر، هورمون درمانی نئوادجوانت (سه ماه قبل از انجام رادیوتراپی ) و سپس همزمان با رادیوتراپی خارجی در نظر گرفته خواهد شد. همچنین ممکن است 3 تا 6 ماه بعد از اتمام رادیوتراپی نیز هورمون درمانی ادامه یابد.
در بیماران با سرطان موضعی پرخطر، هورمون درمانی به صورت نئوادجوانت از سه ماه قبل از رادیوتراپی شروع و حین رادیوتراپی ادامه می یابد و باید به مدت دو الی سه سال بعد از اتمام رادیوتراپی نیز مصرف شود.

گزینه های درمان سرطان پروستات پیشرفته در موضع

جراحی

پروستاتکتومی به همراه لنفآدنکتومی به منظور برداشت گره های لنفاوی از لگن، درمانی است که برای بیماران مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته در موضع در نظر گرفته می شود. بر اساس جواب پاتولوژی بعد از عمل ممکن است بیمار نیاز به رادیوتراپی بعد از جراحی نیز داشته باشد.

رادیوتراپی

رادیوتراپی خارجی در ترکیب با هورمون درمانی (از سه ماه قبل از شروع رادیوتراپی تا سه سال بعد از اتمام رادوتراپی )، روش جایگزین جراحی است که برای بیماران با سرطان پروستات پیشرفته در موضع در نظر گرفته می شود.