سرطان خون یکی از مجموعه بیماری هایی است که ممکن است در هر سن و سالی رخ دهد، حتی در سنین پایین و کودکی. سرطان خون یا لوسمی، سرطان بافت های خون ساز بدن از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی است. انواع بسیاری از سرطان خون وجود دارد. سرطان خون معمولاً گلبول های سفید خون را درگیر می کند. گلبول های سفید خون مبارزان قدرتمند عفونت هستند که به طور طبیعی در بدن رشد می کنند و تقسیم می شوند، زیرا بدن به آنها احتیاج دارد. اما در افراد مبتلا به سرطان خون، مغز استخوان، گلبول های سفید خون غیرطبیعی تولید می کند که عملکرد صحیحی ندارند. سرطان را می توان، رشد خارج از کنترل گروهی از سلول‌های بدن که توانایی گسترش به بافت‌های دیگر را هم پیدا کنند تعریف کرد. سرطان را کانسر یا کنسر (cancer) هم می‌گویند. در فارسی اصیل، ترجمه آن «چنگار» است. سرطان، کنسر و چنگار همگی به معنای خرچنگ هستند.





بعضی از انواع سرطان «تومور» تشکیل نمی‌دهند. از جمله این سرطان‌ها :
• «لوسمی» (leukemia)
• «لنفوم» (lymphoma)
• «میلوم» (myeloma)
سلول ها به صورت غیر قابل کنترل شروع به رشد می‌کنند. ممکن است این سلول‌ها توده‌ای به نام (تومور) تشکیل دهند. یک تومور می‌تواند «سرطانی» یا «خوش‌خیم» باشد.
• تومور سرطانی «بدخیم» است، یعنی می‌تواند رشد کند و به دیگر بخش‌های بدن پخش شود.
• تومور «خوش‌خیم» توموری است که می‌تواند رشد کند اما پخش نمی‌شود.
سرطان خون یا لوسمی یا لوکمیا گروهی از انواع سرطان است که معمولاً ازمغز استخوان شروع می شود و باعث شکل گیری تعداد زیادی گلبول های سفید غیر طبیعی می گردد. این گلبول های سفید به طور کامل تشکیل نشده اند و به آنها بلاست یا سلول های لوکمی یا سرطان خون گفته می شود؛ در حالی که عامل اصلی و واقعی بیماری سرطان خون ناشناخته است. اما درعین حال دانشمندان و پزشکان براین باورند که ترکیبی ازعوامل ژنتیکی و محیطی دراین بیماری نقش دارد. سرطان خون می تواند در مراحل اولیه هیچ گونه نشانه ای نداشته باشد یا اینکه علائم به آرامی بروز پیدا کنند. مگر انواع خاصی از این بیماری که از رشد سریع تری برخوردار هستند که به تبع آن نیز علائم سریع تر بروز پیدا می کنند.

سرطان خون یا لوسمی یعنی چه ؟

زمانی شرایط در بدن ما عادی است که گلبول های سفید درست مثل یک سپر دفاعی می تواند دربرابر همه بیماری ها بایستد. وقتی بدن به کمک گلبول های سفید پیدا می کند ، آنها به شیوه ای منظم و کاملاً کنترل شده رشد پیدا می کنند و تقسیم می شوند ، اما وقتی پای سرطان خون به میان می آید. در روند این رشد منظم اخلال ایجاد می شود. در این شرایط مغز استخوان ما مقدار بسیار زیادی گلبول سفید تولید می کند. تولید زیاد این گلبول ها نشانه دفاع بیشتر نیست بلکه کاملا غیر عادی و خطرساز است. چون این سلول ها با سلول های خون عادی متفاوت هستند این سلول ها هم در بدن مانند یک سپر دفاعی عمل می کنند. اما دفاع در مقابل تولید گلبول های سفید طبیعی خون نه بیماری ها. این گلبول ها تولید گلبول های سفید طبیعی خون را متوقف می کنند و در نتیجه توانایی بدن را برای مقابله با بیماری ها از بین می برد ، اما مشکلات ناشی از این گلبول های سفید ناخوانده صرفا ًبه همین تکثیر ناگهانی خلاصه نمی شود . این گلبول ها یا در حقیقت سلول های لوسمی انواع مختلف سلول های خون که به وسیله مغز استخوان ساخته می شوند ، از گلبول های قرمز خون که وظیفه اکسیژن رسانی به بافت های بدن را به عهده دارند تا پلاکت های خونی که از لخته شدن خون جلوگیری می کنند را هدف می گیرند. درحقیقت لوسمی سرطان بافت های خون ساز بدن است؛ اعم از مغز استخوان و دستگاه لنفاوی . اما از آنجا که این بیماری معمولاً از گلبول های سفید خون شروع می شودبه آن لوسمی(خون سفید )گفته می شود.
انواع سرطان خون بر اساس نوع گلبول های سفید خون که تحت تأثیر آن قرار گرفته و با توجه به سرعت پیشرفت بیماری طبقه بندی می شود. سرطان خون لنفاوی (سرطان خون لنفوئیدی یا لنفوبلاستیک) در سلول های سفید خون به نام لنفوسیتها در مغز استخوان ایجاد می شود. سرطان خون میلیوئیدی (میلوژن)، ممکن است در سلول های سفید خون غیر از لنفوسیت ها و همچنینی سلول های قرمز خون و پلاکت ها شروع شود.
از نظر سرعت رشد و پیشرفت آن، سرطان خون به حاد (رشد سریع) یا مزمن (رشد کند) طبقه بندی می شود. سرطان خون حاد به سرعت در حال پیشرفت است و منجر به تجمع سلول های خونی نابالغ و بدون عملکرد در مغز استخوان می شود. با این نوع سرطان خون، سلول ها در مغز استخوان تولید شده و تجمع می یابند و باعث کاهش توانایی مغز در تولید سلول های خونی سالم به اندازه کافی می شوند. سرطان خون مزمن با سرعت کمتری پیشرفت می کند و منجر به تجمع گلبول های سفید خون نسبتاً بالغ، اما همچنان غیرطبیعی می شود.

انواع سرطان خون

• سرطان خون لنفوسیتی حاد Acute lymphocytic leukemia
• سرطان خون میلوئیدی حاد Acute myeloid leukemia
• سرطان خون لنفوسیتی مزمن Chronic lymphocytic leukemia
• سرطان خون میلوئیدی مزمن Chronic myeloid leukemia
• سرطان خون سلول مویی Hairy cell leukemia
• سندروم های میلودیسپلاستیک Myelodysplastic syndromes
لوسمی براساس سرعت و شدت روند بیماری به دو گروه حاد و مزمن تقسیم می شود. در لوسمی حاد پای سلول هایی در میان است که اصطلاحاً به آنها بلاست گفته می شود. بلاست ها در حقیقت سلول های اولیه یا نابالغی هستند که به سرعت تکثیر می شوند در نتیجه تعدادشان در جریان بالا می رود و از آنجا که نابالغ هستند، نمی توانند عملکردی طبیعی داشته باشند. به دلیل رشد سریع این گلبول های سفید نارس، اصلاً دور از انتظار نیست که بیماری خیلی زود گسترش پیدا کند. به عبارت دیگر در سرطان خون حاد، فاصله زمانی بین شروع بیماری و گسترش آن بسیار کوتاه است . در لوسمی مزمن باز هم پای بلاست ها در میان است. اما این بار این سلول ها بالغ ترند، در نتیجه می توانند بعضی وظایف خود را انجام بدهند. همین آشنایی اولیه باعث می شود سلول ها آرام تر رشد کنند و در نتیجه بیماری کندتر می شود و علایم بالینی زمان بیشتری برای بروز دارند.

عوامل خطر عمومی سرطان خون

جنسیت:

مردان بیش از زنان به سرطان خون مبتلا می شوند.

سن:

خطر سرطان خون با افزایش سن افزایش می یابد. ميانگین سن بيمار مبتلا به لوسمي ميلوئيد حاد (AML)، لوسمي لنفوسيتي مزمن (CLL) يا لوسمي ميلوئيدی مزمن (CML)، سن 65 سال و بالاتر است. با این حال، بیشتر موارد لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) در افراد زیر 20 سال رخ می دهد. میانگین سن یک بیمار ALL در هنگام تشخیص، 15 سال است.

اختلالات خونی:

برخی از اختلالات خونی، از جمله اختلالات مزمن میلوپرولیفراتیو مانند پلی سیتمی ورا، میلوفیبروز ایدیوپاتیک و ترومبوسیتوپنی ضروری، احتمال ابتلا به AML را افزایش می دهد.

سابقه خانوادگی:

بیشتر لوسمی ها هیچ پیوند خانوادگی ندارند. با این حال، اگر شما از بستگان درجه یک بیمار مبتلا به CLL هستید یا اگر دوقلوی یکسانی دارید که مبتلا به AML یا ALL هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری باشید.

سندرم های مادرزادی:

به نظر می رسد برخی سندرم های مادرزادی شامل سندرم داون، کم خونی فانکونی، سندرم بلوم، آتاکسی-تلانژکتازی و سندرم بلکفان-دیاموند خطر بروز AML را افزایش می دهند.

تأثیر سبک زندگی در ابتلا به سرطان خون

سیگار کشیدن:

اگرچه ممکن است سیگار کشیدن دلیل اصلی سرطان خون نباشد، اما کشیدن سیگار خطر ابتلا به AML را افزایش می دهد.

تابش:

قرار گرفتن در معرض تابش پر انرژی (به عنوان مثال ، انفجار بمب اتمی) و قرار گرفتن در معرض تابش کم انرژی از میدان های الکترومغناطیسی (به عنوان مثال ، خطوط برق)

مواد شیمیایی:

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی از آفت کش ها یا مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزن به عنوان یک خطر برای سرطان خون در نظر گرفته می شود.

میدان های الکترومغناطیسی:

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض موقعیت هایی مانند زندگی در نزدیکی خطوط برق، ممکن است خطر ابتلا به ALL را در فرد افزایش دهد.

درمان های قبلی سرطان:

انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سایر سرطان ها از عوامل خطر لوسمی محسوب می شوند.

علائم هشدار دهنده زودرس سرطان خون

تشخیص سرطان خون اغلب بسته به نوع سرطان خون ، متفاوت است. برخی از علائم مانند تعریق شبانه، تب، خستگی و احساس درد مانند علائم آنفولانزا است. برخلاف علائم آنفولانزا که به طور کلی با بهبود بدن فروکش می کند، علائم سرطان خون به طور کلی بیش از دو هفته طول می کشد و ممکن است شامل کاهش وزن ناگهانی، درد استخوان و مفصل و خونریزی یا کبودی آسان شود. سایر علائم هشدار دهنده زودرس سرطان خون عبارتند از:
• تب، لرز
• خستگی، ضعف
• از دست دادن اشتها
• عرق شبانه
• ناراحتی شکمی
• سردرد
• تنگی نفس
• عفونت های مکرر
• پتشیا (لکه های قرمز کوچک زیر پوست)



از آنجا که برخی شرایط به عنوان عوارض جانبی بیماری رخ می دهد، موارد زیر ممکن است علائم سرطان خون باشد:

کم خونی:

تعداد کم گلبول های قرمز خون. سلول های قرمز خون اکسیژن را به اطراف بدن منتقل می کنند. این وضعیت ممکن است منجر به ضعف، خستگی یا تنگی نفس شود.

لکوپنی:

تعداد کم گلبول های سفید خون. کاهش تولید لکوسیت های عملکردی (گلبول های سفید خون) دفاع ایمنی بدن را تضعیف می کند که ممکن است شما را مستعد ابتلا به عفونت کند.

ترومبوسیتوپنی:

تعداد پلاکت خون پایین. پلاکت ها سلول های خونی هستند که مسئول لخته شدن خون هستند. کمبود پلاکت خون ممکن است منجر به کبودی یا خونریزی آسان شود.

تورم غدد لنفاوی:

در بعضی موارد، علائم سرطان خون ممکن است تورم قابل توجه گردن، زیر بغل یا کشاله ران باشد. این اتفاق زمانی رخ می دهد که سرطان خون به غدد لنفاوی گسترش یافته است.
بزرگ شدن کبد یا طحال: تجمع سلول های غیرطبیعی خون در کبد یا طحال ممکن است باعث احساس سیری (از دست دادن اشتها) یا تورم در سمت چپ و بالای شکم شود.